Фарғона вилоят суди жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати ва жиноят ишлари бўйича туман, шаҳар судлари томонидан                      2023 йилнинг  6 ойида (2022 йилнинг 6 ойи билан таққосланганда) Фарғона вилоят суди жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати ва туман, шаҳар судларига 5.424 шахсга нисбатан 4.447 та жиноят иши келиб тушган бўлиб, шундан 4.697 шахсга нисбатан 3.965 таси мазмунан кўриб тамомланган.

Мазкур даврда 3.242 шахсга нисбатан 2.594 та жиноят иши бўйича ҳукм чиқарилган, 1.438 шахсга нисбатан 1354 та ишлар тугатилган.

Суд залидан озод қилинган шахслар сони 398 нафарни ташкил қилган.

Айблов ҳукми чиқарилган ишлар бўйича жазо амалиёти:

2023 йил 6 ойида судланганларнинг 289 нафарига жарима;

2 нафарига муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш;

87 нафарига мажбурий жамоат ишлари;

900 нафарига ахлоқ тузатиш ишлари;

968 нафарига озодликни чеклаш;

865 нафарига озодликдан маҳрум қилиш жазолари тайинланган;

Судларда оқлов қарорлари чиқарилиши:

Фарғона вилоят суди жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати апелляция инстанциясида 25 шахс оқланган, биринчи инстанция судларида эса 8 нафар шахс оқланган.

2023 йил 6 ойида 3.158 шахс судланган, бу кўрсаткич ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 619 шахсга камайган.

Судларда кўрилган ишлардан ўғирлик 482 та, фирибгарлик 481 та, транспорт воситалари ҳаракати ёки улардан фойдаланиш хавфсизлиги қоидаларини бузиш 103 та, талончилик 44 тага камайган бир вақтда, ўзлаштириш ёки растрата йўли билан талон-торож қилиш 80 та, вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсларни моддий таъминлашдан бўйин товлаш 33 та ҳамда ҳужжатларни қалбакилаштириш 24 тага ортган.

Судларда материалларни кўрилиши:

 2023 йилнинг 6 ойида жами 4.825 та материаллар кўриб тамомланиб, 4.592 таси қаноатлантирилиб, 233 таси рад этилган.

Шундан 1.848 шахс жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилинган.

Судларда маъмурий ишларнинг кўрилиши:

2023 йил 6 ойи давомида судлар томонидан жами
32.835 шахсга нисбатан 27.303 та маъмурий ҳуқуқбузарликка оид материаллар кўриб чиқилиб, ўтган йилга нисбатан шахс сони 6.952 нафарга ёки 26,9 фоизга кўпайган бўлса, ўз навбатида материаллар (ишлар) сони ҳам мутаносиб равишда 6.073 тага ёки 28,6 фоизга ортган.

Шундан, 18.088 шахсга нисбатан 16.126 та иш бўйича маъмурий жазо қўлланилган бўлса, 14.747 шахсга нисбатан                 11.177 та маъмурий материаллар бўйича иш тугатилган.

Маъмурий жазо қўлланган шахслардан 14.524 тасига жарима, 3.525 тасига маъмурий қамоқ, 33 тасига махсус ҳуқуқдан маҳрум қилиш ва 4 нафарига ашёни мусодара қилиш жазолари қўлланилган.

Маъмурий ишлардан электр, иссиқлик энергияси, газдан фойдаланиш қоидаларини бузиш 2.639 тага, ички ишлар органлари ходимининг қонуний талабларини бажармаслик 1.748 тага, майда безорилик 1.614 тага, совуқ қуролни ёки совуқ қурол сифатида фойдаланилиши мумкин бўлган ашёни олиб юриш 1.004 тага, жамоат жойларида алкоголь маҳсулотини истеъмол қилиш  758 тага ҳамда ҳақорат қилиш 648 тага кўпайган.

Иқтисодий ишларни кўрилиши бўйича:

2023 йилнинг 6 ойи давомида вилоят суди иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъати ва туманлараро иқтисодий судлари томонидан жами 7 835  та иш кўриб чиқилган.

Кўрилган ишлар сони ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 3.247 та ёки 1,7 бараварга кўпайиб, жами кўрилган низоли ишларнинг 503 та ёки 6,4 фоизи сайёр суд мажлисларида кўрилган. 91 та ишлар суд буйруғи тартибида кўриб чиқилиб, бу жами кўрилган ишларнинг 1,1 фоизини ташкил қилади.

Кўрилган ишларнинг аксарияти, банклардаги ҳисоб варақалар бўйича операцияларни тўхтатиб қўйиш,  коммунал хизмат кўрсатиш, маҳсулот етказиб бериш, ижара  шартномалари, банкрот деб топиш ҳамда молиявий жарима қўллашга оид низоларни ташкил қилган.

Ўтган йилнинг мос даврига нисбатан молиявий жарима қўллаш ҳақидаги ишлар камайган бир вақтда, банклардаги ҳисоб варақалар бўйича операцияларни тўхтатиб қўйиш, коммунал хизмат кўрсатиш шартномаси ҳамда маҳсулот етказиб бериш билан боғлиқ низолар  ортган.

Вилоят суди ҳамда туманлараро иқтисодий судлари томонидан хусусий тадбиркорлар, кичик бизнес субъектлари ва фермер хўжаликларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилишга оид 956 та иш кўрилиб, уларнинг фойдасига                     304 млрд. сўм ундириш ҳақида қарорлар қабул қилинган.

Республика бюджетига ихтиёрий тўланган давлат божлари жами 620 та иш юзасидан 1 млрд 588 млн. 450 минг сўмни ташкил этган.

Республика бюджетига ундирилиши белгиланган 3.195 та 13 млрд. 874 млн. 360 минг 160 сўмлик ижро ҳужжатлари тегишли Мажбурий ижро бюроларига юборилган бўлиб, шундан, 2.009 та                6 млрд. 667 млн. 073 минг 473 сўмлик ижро ҳужжатлари ижро қилинган.

Фуқаролик ишларини кўрилиши бўйича:

Хусусан, ўтган даврда 13.097 та фуқаролик ишлари кўриб тамомланган. Бу кўрсаткич 2022 йилнинг шу даврида 29.249 тани ташкил қилиб, 16.152 та ёки 1,2 баробарга камайган.

Судларда кўрилган ишларнинг аксарияти оилавий низолар, битимлар ва бошқа фуқаролик ҳуқуқий муносабатлар, кредит ундириш, юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни белгилаш, уй-жой ва ерга оид низолар ҳамда меҳнат муносабатларини ташкил қилган.

Судларда кўрилган ишларнинг:

– 538 (220) таси меҳнат муносабатларига оид низолар;

– 5.842 (5.260) таси оила масалалар, шундан 3.263 (2.812) таси никоҳдан ажратиш ҳақида;

– 828 (469) таси уй-жой низолари;

– 4.317 (22.016) таси битимлар ва бошқа фуқаролик ҳуқуқий муносабатларга билан боғлиқ низолар, шундан 2.543 (18.882) таси кредит ундириш ҳақидаги;

– 244 (223) таси ер муносабатларига доир низолар;

– 1.328 (1.061) таси юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни белгилаш ҳамда;

Бундан ташқари, фуқаролик ишлари бўйича судларда кўриладиган суд буйруғи билан боғлиқ аризалар 25.953 (6.989) тани ташкил қилиб, ўтган йилга нисбатан 18.694 та ёки 3,7 баробарга ошган.

Ўтган йилнинг мос даврига нисбатан олди-сотди шартномаси билан боғлиқ низолар 82,7 фоизга, фуқаронинг ҳаёти ва соғлигига етказилган зарарни ундириш ҳақидаги ишлар 17,1 фоизга камайган.

Бироқ, оила низолари (моддий таъминот ундириш) билан боғлиқ ишлар 582 тага (вилоятнинг барча туман ва шаҳарларида);

меҳнат низолари 318 тага кўпайган;

никоҳдан ажратиш 451 тага кўпайган.

Фуқаролик ишлари бўйича судларда ишларни кўришда асосий эътибор тарафлар ўртасида келиб чиққан фуқаровий-ҳуқуқий низоларни аввалам бор яраштириш ва келиштириш орқали ҳал этишга аҳамият қаратиб келинмоқда.

Судларда ўтган даврда тарафлар ўртасида келиб чиққан низолар бўйича 65 та фуқаролик ишлари бўйича келишув битими тузилган бўлса, 1.228 та ишлар бўйича тарафлар ўртасида медиатив келишув тузилганлиги, низо барҳам топилганлиги сабабли даъвогарлар томонидан аризани кўрмасдан қолдириш тўғрисида ариза берилган.

Ўзбекистон Республикаси Конституциясида, оила жамиятнинг асосий бўғини бўлиб, у жамият ва давлат муҳофазасидадир деб белгиланган.

Шу сабабли, никоҳдан ажралишларни олдини олиш ва оилаларни сақлаб қолиш мақсадида судлар оила ва хотин-қизлар бошқармалари ва шу тизимда фаолият олиб бораётган мутахассислар билан ҳамкорликда зарур чора-тадбирлар ўтказиб келмоқда.

Ўтган давр мобайнида судларда никоҳдан ажратиш ҳақидаги 2.242 та ишлар Оила ва хотин-қизлар бошқармасининг қуйи бўлимлари хулосалари асосида кўриб чиқилган.

Никоҳдан ажратиш жами кўриб тамомланган ишлардан 3.026 таси бўйича ҳал қилув қарори чиқарилган, 2.005 таси бўйича даъво қаноатлантирилган, 1.021 таси рад қилинган, 38 таси иш юритиш тугатилган ҳамда 199 таси кўрмасдан қолдирилган.

Шундай бўлса-да, никоҳдан ажратиш ҳақида кўрилган ишлар сони ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 451 тага кўпайган.

Шу сабабли Фарғона вилоят суди ва Фарғона вилоят ҳокимлиги ўртасида (2020 йил 15 декабрда) тасдиқланган “Меморандум” ижросини таъминлаш, вилоятда оилавий ажримларни олдини олиш мақсадида Фарғона вилоят суди, Фарғона вилоят ҳокимлиги ва вилоят прокуратураси билан ҳамкорликда оилавий ажримларни олдини олиш юзасидан тадбирлар режаси ишлаб чиқилиб, режа асосида вилоятимизнинг ҳар бир туман ва шаҳрида судлар, прокуратура органи ҳамда Оила ва хотин қизлар бошқармасининг қуйи тизимлари билан ҳамкорликда оилавий ажримларни олдини олишга қаратилган зарур чора-тадбирлар белгилаб олинмоқда.

Оилани тиклаш, эр-хотинларни ярашиб олишлари учун 2023 йилнинг 6 ойида 2.086 та никоҳдан ажратиш ҳақидаги ишлар бўйича муҳлат берилиб жойлардаги яраштирув комиссияларига юборилган.

Никоҳдан ажратиш учун етарли асослар бўлмаганлиги, келгусида тарафларни оилани тиклаш чораларини кўриш имконияти мавжудлиги сабабли 1.021 та даъво аризалар қаноатлантирилмасдан жойлардаги яраштириш комиссияларига 377 та хусусий ажрим чиқарилган.

Судьялар томонидан никоҳдан ажратиш ҳақидаги ишларни кўриш жараёнида  тарафларни яраштириш учун тушунтириш ишларини амалга ошириш натижасида жами 95 та оила яраштирилган.

Жисмоний ва юридик шахслардан келиб тушган мурожаатлар:

Вилоят, туманлараро, туман ва шаҳар судларига 2022 йилнинг 6 ойида давомида жами 4.062 та (2022 йилнинг шу даврида 5529 та) мурожаатлар келиб тушган, шулардан 2.535 (3377) таси фуқаролик, 1.403 (1848) таси жиноят ва 124 (292) таси иқтисодий судларга тааллуқли.

Ўтган йилнинг шу даврига нисбатан жами мурожаатларнинг сони 1.453 тага ёки 26,4 фоизга камайган.

2023 йил 6 ойи давомида бевосита судларга 387 та (410 та) умумий мазмундаги мурожаатлар келиб тушган.

1.617 та (2.379 та) мурожаатлар шахсий (сайёр, онлайн) қабуллар жараёнида қабул қилинган.

Виртуал қабулхоналар орқали 2.058 та (2.740 та) мурожаатлар келиб тушган бўлиб, ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 677 та ёки 24,8 фоизга камайган.

Жами келиб тушган 4.062 та мурожаатдан 4.000 та ёки 98,4 фоизи тўлиқ ўрганилиб, мазмунан ҳал этилган.

Маълумки, фуқароларга қулайлик яратиш, узоқ масофа йўл босиб суд биноларига келиб кетишларидаги вақт билан биргаликда моддий харажатларини тежаш мақсадида судларда “E-XSUD” миллий электрон ахборот тизими жорий қилиниб, фуқароларнинг судларга бевосита электрон тизим орқали мурожаат қилиш тартиби жорий қилинган.

Жумладан, ариза ва даъво аризаларидан 39.050 таси (32.973 та) ёки 84,4 (85,3) фоизи мана шундай тизим орқали электрон шаклда келиб тушган.

Ушбу амалиёт судлар фаолиятининг очиқлиги ва ошкоралигини таъминлашга қаратилган бўлиб, фуқароларни судлардан қарор ёки ажримларни монеликсиз олиш имконияти яратилган.

Тарғиботлар:

Вилоят ҳудудида ҳуқуқбузарлик ва жиноятчиликни олдини олиш билан биргаликда фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, фуқаролик низоларини келиб чиқишини олдини олиш борасида халқ билан очиқ мулоқотлар ўтказиш, фуқароларнинг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини  янада ошириш мақсадида турли ҳуқуқий мавзуларда учрашувлар ташкил этиб келинмоқда.

2023 йилнинг биринчи ярмида Фарғона вилоят судлари томонидан турли ҳуқуқий мавзуларда 1.182 та маротаба учрашувлар, давра суҳбатлари ўтказилди.

Бундан ташқари, оммавий ахборот воситаларида жами 960 та, шу жумладан телевидениеда 241 та, матбуотда –            186 та, радиода – 94 та, веб-сайт ва бошқа ахборот воситаларида 439 та чиқишлар қилинган.

Таъсир чоралари бўйича:

Ишларни кўриб чиқиш натижаларида келгусида келиб чиқиши мумкин бўлган жиноят ёки ҳуқуқбузарликларни олдини олиш юзасидан судлар томонидан жойларга хусусий ажрим ва тақдимномалар муҳокама қилиш ва зарур чора-тадбирлар белгилаш учун юборилган.

Хусусан:

Вилоят, туманлараро, туман ва шаҳар судлари томонидан корхоналар, ташкилотлар, муассасалар ва фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларига муҳокама қилиш учун 3.320 та хусусий ажрим чиқарилиб, 18 та хабарнома ва 19 та тақдимномалар киритилган.